Wiara nie jest celem

Brzmi to jak herezja, ale tylko do momentu uchwycenia głębszego sensu tych słów. Sens dają czytania liturgiczne przewidziane na XX Niedzielę Zwykłą. W pierwszym czytaniu słyszymy słowa: „Zachowujcie prawo i sprawiedliwość, bo moje zbawienie wnet nadejdzie”. Jak to rozumieć? W ten sposób, że prawo i sprawiedliwość są pewną formą domagającą się nieustannie dopełnienia głębią. Tą głębią będzie zbawienie, które nadejdzie, a więc jasne światło rozświetlające rozumiane często w sposób zawężony słowa „prawo”, „sprawiedliwość”.

Kilkadziesiąt lat po śmierci ostatniego z apostołów pojawiła się sekta Marcjona. Próbował on przeciwstawić Stary i Nowy Testament. Do dziś niektórzy uważają, że trzeba porzucić stare i przejść radykalnie w nowe. Bardziej przekonuje mnie teza jednego z nieżyjących już biblistów francuskich, jezuity Paula Beauchampa. Zaproponował on, aby nie mówić o Starym i Nowym Testamencie, ale o pierwszym i drugim. Dlaczego to jest lepsze i bardziej trafne określenie? Bo nie wskazuje na przeciwstawianie czy porzucanie, ale dopełnienie. Pierwszy i Drugi Testament oznacza, że nie wyczerpie się sensu pierwszego bez odniesienia do drugiego, a głębia drugiego nie byłaby zrozumiała bez zakotwiczenia w pierwszym.

2 List do Koryntian wyjaśnia to jeszcze prościej: „dopiero, kiedy ktoś zwraca się do Pana, zasłona opada” (2 Kor 3,16). Stawia to więc bardzo fundamentalne pytanie, o to co gorsze: Stary Testament czekający na dopełnienie czy chrześcijanin żyjący po staremu, jakby Chrystus nie przyszedł?

Wiara nie jest celem. Ona jest drogą, formą, narzędziem szukania Boga. Dlatego jako forma zmienia się przez wieki. Niezmienne pozostaje ludzkie serce i Bóg jako bieguny wiary jako drogi. Tym co naprawdę grozi poszukiwaniom w wierze, to nie zmiana formy, ale zatwardziałość serca.

To właśnie wyraża dialog Jezusa z kobietą kananejską. Kiedy ona prosi Jezusa o interwencję, odpowiada On najpierw bezdusznością faryzeuszów: „Jestem posłany tylko do owiec, które poginęły z domu Izraela” i „niedobrze jest zabierać chleb dzieciom, a rzucać szczeniętom”. To są cytaty z bezdusznych serc. Dopiero podsumowanie płynie z serca Jezusa: „O niewiasto, wielka jest twoja wiara”.

Dlaczego o tym piszę? 20 lipca ogłoszono dokument jednej z watykańskich kongregacji pod znamiennym tytułem „Nawrócenie duszpasterskie parafii…”. Samo słowo w języku polskim trochę wprowadza w błąd. W dokumencie jest mowa o trudzie pasterskim, ewangelizacyjnym zapale, otwartości. Natomiast duszpasterz to osoba odpowiedzialna za wiernych przypisanych terytorialnie czy personalnie do określonej jednostki administracyjnej Kościoła. Duszpasterz ma więc policzone dusze i za nie jest odpowiedzialny, pasterz szuka tych, które poginęły. To jest właśnie nowy sens nawrócenia duszpasterskiego. Inaczej duszpasterz staje się administratorem. To właśnie dlatego na misje zaprasza misjonarza, na rekolekcje rekolekcjonistę. Jak gdyby trzeba kogoś nieznanego, bo swojemu już nie uwierzą. Mam wielki szacunek do wiejskich proboszczów, którzy wiele lat żyjąc z małą grupą wiernych i znając się dobrze, ciągle potrafią być wiarygodni dla parafian, którzy od swojego proboszcza chcą przyjmować Ewangelię. Znają, a mimo wszystko mu wierzą.

Potrzeba więc bardziej pasterza niż duszpasterza. Bo klasycznie rozumiany często jest jednocześnie konserwatorem spuścizny wieków, który musi zabiegać o datki na takie czy inne cele. Trudno w tym być wolnym i głosić w sposób wolny. Może więc byłoby lepiej wyzwolić się od konserwacji, remontów i zająć ewangelizacją w sposób wolny. Spuściznę zostawić radom ekonomicznym. Wtedy nie trzeba piętnować grzechów biednych ani usprawiedliwiać grzechów bogatych. Można być apostolsko wolnym.

Może wtedy parafie staną się miejscami uczenia prawdziwej „sztuki bliskości”, o której mówi dokument. „Jeśli zapuści ona głębokie korzenie, parafia naprawdę stanie się miejscem, w którym zostaje przezwyciężona samotność, obecna w życiu wielu ludzi, a także sanktuarium, gdzie spragnieni przychodzą i piją, by dalej kroczyć drogą oraz [stanie się] centrum stałego misyjnego posłania”.

Patrząc na proporcję dusz policzonych (w tradycyjnym duszpasterstwie) i dusz do policzenia/znalezienia (w kluczu ewangelizacyjnym) może takiego właśnie obrazu wspólnot parafialnych potrzebujemy?

Komunikacja radości życia

Trudno 15 sierpnia o inne tematy w Polsce niż Wniebowzięcie NMP oraz Bitwa Warszawska. Wspólnym mianownikiem tych wydarzeń jest komunikacja owoców życia rodzących radość. Najpierw sięgnijmy do uroczystości. W tym roku mija 70 lat od momentu ogłoszenia dogmatu przez papieża Piusa XII w 1950 roku. Musimy pamiętać, że w Kościele przed Vaticanum II pewne daty miały zupełnie inny wydźwięk. Może właśnie papież zauważył, że w przeżywaniu wiary brakuje nam radości, bo ogłosił dogmat 1 listopada. Ciekawa jest również część poprzedzająca orzeczenie dogmatyczne: Na chwałę Wszechmocnego Boga […], dla powiększenia chwały Jego Błogosławionej Matki, ku niewypowiedzianej radości całego Kościoła… Właśnie radość jest dla mnie kluczem interpretacyjnym tej uroczystości.

Dar życia, w modlitwie Maryi oddany słowami „błogosławiony owoc – Jezus”, jest podstawowym źródłem tej radości. Ma ona trzy etapy. Najpierw odkrywam swoje życie jako dar, to wymusza na mnie potrzebę dzielenia się nim, ale dzieląc się z drugim człowiekiem jestem otwarty na słuchanie o jego darze życia.

W pobożności maryjnej pojawiło się kiedyś hasło: „przez Maryję do Jezusa”. Niektórzy teolodzy próbowali je podważać. Dla mnie jest ono bardzo czytelne w swej wymowie. Maryja nie rodzi wiary – źródłem jest Bóg. Ale kiedy ja opowiadam Jej o owocach swojego życia, Ona zaczyna opowiadać o swoim – Jezusie. Tak właśnie dzieląc się radością owoców własnego życia, wierząc, „rodzimy” wiarę u innych.

Dziękczynienie. Jeden z moich znajomych, który pochodzi ze Śląska zawsze, kiedy dziękuje mówi „dziękuję pięknie”. To bardzo głębokie, bo czy można dziękować nie pięknie? Bo jeśli nie dostrzegam w swoim życiu piękna, czy mogę dziękować? A jeśli nie dziękuję, nie ma we mnie wdzięczności. Człowiek niezdolny do dziękczynienia to człowiek nie-wdzięczny.

Komunikować radość, cieszyć się jej owocami.

„Cud nad Wisłą”. To nie taki cud jak uzdrowienie chromego przy sadzawce. To cud komunikacji owoców życia, radości i dobra w każdym człowieku. Bo co tak naprawdę przyczyniło się do cudu? Procesja z archikatedry warszawskiej 15 sierpnia 1920 roku, Piłsudski z częścią luterańską biografii, ziemiaństwo, które niechętnie patrzyło na łożenie na armię, zamieszanie w obozie bolszewickim, zdobycie sowieckiej radiostacji w Ciechanowie, przez co dowództwo sowieckie nie mogło wydawać rozkazów, natomiast przez dwie doby płynęły tą radiostacją teksty Pisma Świętego? Co sprawiło cud? A może na nowo odkryta jedność Polaków, gdzie każdy na swój sposób przyczynił się do tego cudu.

Bogu nie odbiera to chwały, bo co lepsze: pokonać wojska czy dać ludziom jedność serc by zwyciężyli? Co bardziej godne Boga?

Może dzisiaj w rocznicę warto zadać sobie pytanie, czy umiem cieszyć się własnym życiem, czy umiem cieszyć się życiem drugiego człowieka, czy umiem opowiadać i słuchać. Czy jestem zdolny komunikować radość?

Może znowu potrzeba nam takiego cudu jedności serc, niezależnie od biografii i poglądów?

Czy znalazłem swoją perłę?

Dobrze znamy przypowieść o perle, za którą człowiek postawił wszystko, co miał. Można więc zadać pytania: Czy oddałbym wszystko za perłę czy raczej perłę za wszystko, co mam? I czy wiem, co jest moją perłą?

Salomon wybrał mądrość. Mądrość to dowartościowanie dziś. Tego dziś człowiek uczy się w rodzinie. Inaczej nasze życie przypomina rozmowę babci z wnuczką. Babcia dziwi się, dlaczego wnuczka tak się stroi. Wnuczka dziwi się babci, iż nie rozumie, że wygląd jest najważniejszy. Przydaliby się rodzice, którzy jeszcze nie są tak starzy jak babcia i tak naiwni jak córka. Którzy powiedzieliby: ubierz się ładnie, ale pamiętaj, że sam wygląd w życiu nie wystarczy. Chodzi o zdrowo pojętą mądrość.

22 lipca 2020 r. Papieska Akademia Życia wydała dokument „Humana communitas” (społeczność ludzka). Pobrzmiewa w nim echo słów papieża Franciszka z Wielkiego Postu, kiedy modląc się na pustym Placu św. Piotra powiedział, że łudziliśmy się, że pozostaniemy zdrowi w chorym świecie. Dokument przedstawia ciekawą analizę przyczyn i skutków pandemii. Pada w nim mocne stwierdzenie, że Covid-19 to nie przyczyna, lecz skutek. Co więc jest przyczyną?

Prawdziwa przyczyna (prawdziwy wirus) zaczął się wcześniej. To globalizacja pozwalająca na rzeczy dobre, ale również obarczona przenoszeniem wszelkiego zła. Ona jest jak informacja, trzeba być mądrym, by umieć z niej skorzystać. Wiedzieć, co, komu i kiedy przekazać, żeby nie powodowało to jeszcze większego zła, żeby było dostosowane do zdolności pojmowania odbiorcy. To stąd w naukach o komunikacji pojawiła się nowa kategoria „prawa do niekomunikowania”.

Prawdziwa przyczyna to ośmieszany dokument papieża Franciszka „Laudato si”. Nie przejęliśmy się przestrogą przed tym, by nie uwierzyć, że człowiek jest panem Ziemi i historii. Śmieszyło nas „nawrócenie ekologiczne”. Przecież świat był taki normalny i przewidywalny…

Najgorsze co mogłoby się nam przydarzyć w tej pandemii, to wiara w to, że wróci normalność. Bo czy to co było można nazwać normalnością? Wyzysk natury, człowieka, skrajny egoizm, konsumpcjonizm nie liczący się z nikim i z niczym. Potrzeba „nowej normalności”. Normalności nawróconego człowieka. A my ciągle nie rozumiemy i chcemy wrócić do starej normalności. Taka postawa przypomina przedwczesne zdjęcie maseczki. Ja jestem zdrowy, nic mnie nie dotknęło, to co mnie obchodzi drugi człowiek i jego los, po co miałbym się przejmować człowiekiem starym i chorym nawet w kościele, w sklepie. Mnie już maseczka nie jest potrzebna. To jeden z symboli głupoty. A czy zastanawiałem się, co powiedziałbym na pogrzebie człowieka, który umarł przez moją głupotę? I konsekwentnie, czy uznałbym siebie nadal za mądrego?

Może potrzeba drugiej fali pandemii, bo my ciągle nic nie rozumiemy. Może tym razem musi dotknąć silnych, zdrowych i głupich? Może trzeba jeszcze stracić, by rozumieć tych, co nie mają?

Nie ma powrotu do starej normalności, bo ona była zła, naznaczona egoizmem, wyrachowaniem, nieliczeniem się z drugim człowiekiem. Nawet do pokonania wirusa potrzeba nowej międzyludzkiej solidarności. Może trzeba zrozumieć, że szczepionka nie może być wyłącznie dla tych, których będzie na to stać. Nie ma liberalnej miłości.

Sprzedać wszystko i kupić perłę – mądrość. Bo inaczej zabiorą mi wszystko. Jedyne co pozostanie to głupota człowieka, który nie miał dość pokory, by prosić o mądrość.

Po tych trudnych pytaniach może już najwyższy czas trochę odpocząć. Wakacje uczą, że aby odpocząć, nie można na nie zabierać wszystkiego, zwłaszcza starej, dobrze znanej normalności. Obyśmy to zrozumieli i wrócili z wizją nowej normalności, może jeszcze z Covid-19, ale już bez wirusów przeszłości.

Verified by ExactMetrics
Verified by MonsterInsights