Szczęśliwego (Nowego) Roku!

Kategoria nowości może oznaczać przynajmniej dwie rzeczywistości: nowe, ponieważ do tej pory nie było 1 stycznia 2023 roku, ale również nowe w sensie jakościowym – inne niż do tej pory. Życzenie szczęśliwego (nowego) roku w tym drugim znaczeniu jest o wiele bardziej wymagające, gdyż domaga się gruntownego przemyślenia treści życzeń.

Stary rok zakończyliśmy informacją o śmierci papieża Benedykta XVI. Można by podsumować po ludzku: 95 lat, świadek epoki, która odchodzi do historii, koniec pewnej epoki życia świata i Kościoła. Pytanie jednak, czy Benedykt XVI był wyłącznie świadkiem swojej epoki czy też kimś więcej? Żyjemy w czasie, który przecina wieczność. Nasz czas i nasza chronologia są jak ocean, który pogrąża nas poprzez nasze zadania, role, sprawy. Przypomina trochę człowieka płynącego cały czas pod wodą. Niby płynie, ale trudno pod wodą zweryfikować kierunek. Trzeba się wynurzyć, by zobaczyć, ku czemu prowadzi nas to, co nas na co dzień pogrąża, otacza, absorbuje. Tym właśnie wystawieniem głowy ponad ocean czasu chronologicznego jest wieczność. I tę zdolność posiadał niewątpliwie Benedykt XVI.

Wynurzał się wielokrotnie, by uchwycić kierunek. Zrobił to po reformatorskich prądach soborowych, kiedy zauważył, że reforma nie może oznaczać nowej reformacji, czyli zjawiska dla zjawiska, ale że ma to być reforma Kościoła, czyli najpierw trzeba poznać Kościół. I znowu, obserwując przeobrażenia strukturalne Kościoła wynurzył się z oceanu czasu, by uchwycić to co najważniejsze – Kościół nie jest zrzeszeniem federacyjnym, ale Kościołem communio, komunii najpierw człowieka z Bogiem, potem ludzi między sobą. Kiedy próbowano – z duchem czasu – zrelatywizować moralność, znowu wysunął głowę ponad ocean czasu i z mocą głosił potrzebę przywrócenia miary – nakreślenia granicy dobra i zła. Kiedy zaczęły pustoszeć kościoły, nie poddał się fali zwątpienia i panicznego lęku, ale z głową uniesioną ponad czas mówił z mocą o potrzebie małych wspólnot, ludzi prawdziwie żyjących wiarą, nie oglądających się na statystyczne większości. Gdy dostrzegł, że niektórzy próbują ocalić Kościół poprzez związek z polityką, nakreślił swoje myśli na temat ducha liturgii, ukazując, że to żywa liturgia jest miejscem odkrywania odpowiedzi w jakim kierunku pójść.

Nowy rok to czas błogosławieństwa. Czytana dzisiaj Księga Liczb pokazuje, że błogosławieństwo Boga otrzymujemy przez człowieka. Dlatego w narodzie wybranym była tradycja błogosławienia wszystkich przy różnych okazjach. Moje błogosławieństwo spływa na ciebie, twoje na mnie. Bóg zawsze błogosławi przez innych. Warto o tym pamiętać, zwłaszcza wtedy, gdy do rangi wierności Ewangelii urasta nienawiść do inaczej myślących, wierzących, słowem do wszystkiego co inne. Nie da się złorzeczyć człowiekowi i oczekiwać błogosławieństwa od Boga.

Pytajmy siebie, komu w tym roku chcemy błogosławić i od kogo możemy się spodziewać błogosławieństwa. Bóg zawsze błogosławi nam przez drugiego człowieka.

Dopiero teraz zaczynamy rozumieć treść tych prostych życzeń: Szczęśliwego Nowego Roku!

Bóg powierza nam siebie

Możemy sobie wyobrazić scenerię pierwszego czytania na III Niedzielę Wielkiego Postu. Pustynia, a opodal naród wyzyskiwany przez Faraona. Wyzyskiwany i niszczony. Chciałoby się zapytać: Co jest? Nic nie ma, nie ma nadziei, nie ma radości, nie ma Boga. I nagle na tej pustyni zaczyna płonąć suchy krzew, płonie i się nie spala. Ziemia przeklęta staje się ziemią świętą, bo na niej pojawia się Bóg. Jakie jest Twoje imię? – pyta Mojżesz. Jestem, który Jestem, to znaczy jestem zawsze i jestem również tu, pośród tego udręczonego ludu. Wielcy myśliciele powiedzą potem, że to imię pokazuje, że Boga nie można wyczerpać, że On się nie wypali, nie przejdzie Mu miłość do człowieka, nie zniechęci się w czekaniu na człowieka.

Bóg jawi się w trzech wymiarach. Jestem, to znaczy byłem, będę, ale dla Ciebie przede wszystkim jestem. Niech Cię nie interesuje zbytnio historia innych z Bogiem, nie zaprzątaj sobie głowy myśleniem o tym, co będzie z Bogiem jutro. Pomyśl co dzisiaj – On jest, ty jesteś i co z tego wynika? Bóg wieczny jest Bogiem naszej teraźniejszości. Jest Bogiem, który przychodzi w konkretnym miejscu i czasie. W krzyżu, w codzienności. Ale jednocześnie objawia się jako osoba. To nie jest boska energia w świecie. To nie jest czerpanie łaski z promieni słońca. To jest znajdowanie miejsc, poprzez które Bóg przychodzi. Bóg jest wszędzie, ale nie jest wszystkim, tylko Bogiem. I wreszcie nie przychodzi do człowieka samego. Przychodzi do wspólnoty, bo sam jest wspólnotą.

Wiara. Z jednej strony to jakiś depozyt. Coś w co wierzę, coś co otrzymałem. Wszyscy byli pod obłokiem, wszyscy przeszli przez morze. My powiemy, wszyscy zostali ochrzczeni, przyjęli podobne sakramenty. Ale nie wszyscy wierzą. Nie wszyscy odpowiadają Bogu, który powierza się ludziom.

Bóg powierza nam świat. Jak łatwo patrząc na różne nieszczęścia i kataklizmy, interpretować je jako karę za grzech. Popełniamy podwójny błąd. Po pierwsze, przypisujemy to Bogu. To Bóg jest źródłem kataklizmów i nieszczęść. I po drugie, dlaczego kara za grzech? Bo ludzie są źli, a właściwie, bo inni są źli. Nieszczęście nie jest karą za grzech, ale jest skutkiem grzechu, nie zawsze dotykającym tego, kto grzeszy w pierwszym rzędzie, ale jest skutkiem grzechu. Nie pytajmy więc, z powodu czyich grzechów coś się dzieje, ale ile zła dzieje się z powodu moich grzechów.

Gdyby szukać różnicy pomiędzy moralnością świecką a chrześcijańską, można powiedzieć, że w świeckiej każdy człowiek jest dobry, trzeba go tylko do tego wychować. W moralności chrześcijańskiej uznaje się, że wszyscy zgrzeszyli i potrzebują nawrócenia, to znaczy, zakorzenienia na nowo w Bogu. Pamiętając tylko, że czas, nasz czas, czas człowieka jest krótki.

Nowy Rok, nowy czas

Św. Augustyn napisał kiedyś takie zdanie: „To my, ludzie, jesteśmy czasem”. Czas przypomina trochę ocean pogrążający człowieka. Pozornie wydaje się, że czas jest panem wszystkiego, co dzieje się w naszym życiu, Chronosem pożerającym własne dzieci. Niekiedy tylko uświadamiamy sobie, że specyfika człowieka w relacji do czasu polega na tym, że jego głowa wystaje z wód czasu. Oznacza to, że człowiek żyjący w czasie ma możliwość wzniesienia się ponad i uchwycenia sensu przemijania.

Papież Franciszek skierował do ludzi dobrej woli kolejne Orędzie na Światowy Dzień Pokoju. Dla mnie te orędzia są ważne, gdyż dają nowe kryteria na kolejny czas. Na rok 2022 papież daje trzy kryteria. Pierwszym jest dialog międzypokoleniowy. Z jednej strony wszyscy żyjemy w tym samym czasie, ale kiedy porówna się dwa pokolenia (młodych i starszych) odnosi się wrażenie, że żyją w dwóch różnych czasach. Jest więc czas, ale i każdy ma swój czas. Zapewne też nie wystarczy stwierdzenie, że czasy pokoleń są inne, to jeszcze nie zbliża, ale już otwiera. Tym, co zbliża jest dialog. Drugie kryterium to edukacja, której nie można rozważać wyłącznie w kategoriach kosztów, ale inwestycji. Niestety, ciągle jest to obszar, w którym najłatwiej ciąć koszty. Jakby chciało się powiedzieć, że jedyne dobra wytwarzane to tylko dobra materialne. Biedny to kraj i biedna perspektywa, w której chciałoby się edukację zepchnąć wyłącznie do poziomu kosztów. Trzecie kryterium to praca. Praca, której człowiek nadaje sens. Tymczasem zauważa się jakiś dziwny sposób zarządzania pracą przez wzbudzanie strachu. Tak oto rodzi się nowa kategoria zdemotywowanych pracowników. Ktoś za to ponosi odpowiedzialność i nie jest to zapewne sposób budowania pokoju.

Powróćmy jeszcze do czasu. Pozornie wydaje się, że popłynięcie z prądem czasu usprawiedliwi wszystko. Dobro się rozproszy, o złu się zapomni wraz z upływem czasu. Ale jest jeszcze bardzo czułe narzędzie mierzenia i oceny czasu – sumienie. Ono nie pozwoli przejść złu w niepamięć, nie pozwoli rozproszyć się dobru.

Życzę wszystkim moim Czytelnikom, aby korzystając z obrazu czasu jako oceanu wód, jak najczęściej wynurzali głowę ponad wody czasu, by zobaczyć sens czasu i swojej historii. „To my, ludzie, jesteśmy czasem”. Obyśmy nie przeszli do historii wyłącznie jako pokolenie pandemii, kryzysu ekologicznego i kilku innych. Oby z perspektywy czasu można było nazwać również „nasze czasy” czasem człowieka.