W uroczystość Wszystkich Świętych czytany jest w kościołach fragment Apokalipsy św. Jana. Pada w nim istotne pytanie odnoszące się do człowieka: Kim są ci w białych szatach? We wspomnianym fragmencie można znaleźć także odpowiedź. Są tymi, którzy przychodzą z wielkiego ucisku, wypłukali szaty i wybielili we krwi Baranka. Ucisk jest nieodłącznym elementem budowania osobistej wiary. Nie chodzi wyłącznie o ucisk zewnętrzny, ale o zmaganie z sobą samym. Wypłukanie szat przywołuje chrzest. W ramach obrzędu – dziecko symbolicznie, dorosły dosłownie – otrzymują białą szatę z wezwaniem, aby ją, symbolizującą nieskalane życie, zachować na życie wieczne. Trzeci element przywołuje misterium Męki, Śmierci i Zmartwychwstania Chrystusa. Słysząc te słowa, jak echo wraca na pamięć zapewnienie z Księgi Izajasza „Choćby wasze grzechy były jak szkarłat, jak śnieg wybieleją”.
Uroczystość Wszystkich Świętych stawia jeszcze dwa ważne pytania: czy wszyscy oznacza każdego i czy święty to jakiś autonomiczny byt, bazujący wyłącznie na swoich zasługach? Na pierwsze odpowiada już sama liturgia. W momencie konsekracji kielicha padają słowa „za wielu”. Nie wiadomo, dlaczego w niektórych krajach tłumaczy się te słowa jako „za wszystkich”? Tekst łaciński, z którego dokonuje się tłumaczeń jest oczywisty: „pro multis”, nie zaś „pro omnes”. Nie oznacza to, że Bóg nie kocha wszystkich ludzi, oznacza raczej, że nie wszyscy chcą odpowiedzieć Bogu na miłość.
Kim jest człowiek, by spierać się o niego? Można podejść do człowieka wyłącznie na sposób biologiczno-chemiczny z domieszką medycyny. Wtedy tajemnica człowieka jest dość prosta do wyjaśnienia. Składa się on, zachowując procentową zawartość, z tlenu, węgla, wodoru, azotu, wapnia, fosforu, potasu i jeszcze z odrobiny siarki, sodu, chloru i magnezu. Brzmi to prawie jak przepis na ciasto. Tylko czy z tego zmieszania jest już człowiek? Oczywiście można powiedzieć, że również Biblia mówi o „ulepieniu” człowieka z mułu ziemi. Stało się jednak coś jeszcze. Bóg dał człowiekowi „tchnienie życia”. Tego już chyba sami nie potrafimy.
Kim jest człowiek, by spierać się o niego? Od wieków ścierają się dwie koncepcje – jedna ukazuje człowieka wyłącznie w aspekcie mierzalnym, doświadczalnym, druga widzi w nim tajemnicę i miejsce na Boga. Żyjemy w pluralistycznym świecie. Pluralistycznym, to znaczy trochę zubożonym. Nie sposób już oczekiwać od każdego spotkanego człowieka, że będzie można z nim choć trochę porozmawiać o filozofii, poezji, literaturze, muzyce, sztuce. Ta epoka przeszła już do historii. Trochę skundlił się nam świat. Zatem i spór o człowieka jest wyrażany raczej w prozie i sztuce ulicznej. I to niestety również przez duchownych, trochę nie-doczytanych, nie-domyślanych.
Warto jednak się spierać i zrobić wszystko, by zachować szacunek dla każdego człowieka. Bo nawet jeśli nie można z nim porozmawiać o filozofii, poezji czy sztuce, to jednak ma on w sobie tchnienie życia i nie da się go wyprodukować biochemicznie jak ciasto na święta, zgodnie z prostym przepisem. Warto więc wierząc, że jest „czymś więcej”, zachować szacunek i prawo do godności, które wypływa z owego „tchnienia życia”. Prawda zobowiązuje. I byłoby głupotą wyrzucać człowiekowi niedouczenie i samemu udawać, że nie rozumie się, że również w tym nie czytającym jest „tchnienie życia”. Teolog jest jak lekarz. Nie może obrażać się na pacjenta, że oddychając nie zna budowy płuc, że żyjąc, nie chce nauczyć się szczegółowej budowy układu krążenia. Różnimy się tylko podejściem. W medycynie obowiązuje „powierzenie się terapii”. W życiu duchowym woli się udawać, że wie się wszystko. I by przykryć ignorancję duchową, woli się człowieka sprowadzić do jakiegoś prostego układu. A wszystko dlatego, że nie chce się myśleć i czytać.
Warto jednak spierać się o człowieka.
