Tag: prawda

Prawda i kłamstwo

Prawda jest czymś tak fantastycznym choćby dlatego, że nie można jej posiąść, zawłaszczyć. Jest jedna i musi wystarczyć wszystkim. Jest tak bogata, że pojedynczy człowiek nie zgłębi jej nigdy w całości. Ma też jedną cechę niepodważalną – odnosi się tylko do tego co JEST.

Zupełnie inaczej niż kłamstwo. Ono samo w sobie nie pociąga, więc musi robić wszystko, żeby pociągać. Można je posiąść, bo nie istnieje w sobie, kłamstwo tworzy człowiek. Nie jest jedno i nie wystarcza. Rozbudza apetyt, ale nie syci. Dlatego ciągle trzeba je produkować. Łatwo je odkryć, dlatego ma wiele twarzy. I – co najważniejsze – to o czym opowiada NIE ISTNIEJE.

Kiedy poznaje się prawdę, w każdej chwili można w tym poznaniu odpocząć. Prawda bowiem wskazuje na to, co jest. To zaś co jest nie zależy w istnieniu od mojego poznania. Natomiast kłamstwo zasypia i budzi się wraz z człowiekiem. Kiedy człowiek śpi, kłamstwo traci byt. Może dlatego, kiedy człowiek kłamie boi się zasnąć, bo gdy zaśnie może obudzić się W PRAWDZIE.

Prawda i wolność

Komentarze do poprzedniego wpisu sprowokowały mnie do uściślenia pewnych pojęć. Najpierw prawda. Nie chciałbym przenosić jej od razu na Boga. Relatywizm i sceptycyzm zasiały wystarczająco dużo spustoszenia i to nie tylko w odniesieniu do Boga, ale również w odniesieniu do rzeczywistości, tej, którą możemy poznać w sposób bardziej prosty.

Otóż, jeśli istnieje jakiś przedmiot i chcemy go poznać, to oczywiście nasze drogi mogą być różne. Ta różność pokazuje jednak nie tyle bogactwo naszego poznania, co raczej oddalenie od poznawanego przedmiotu. Im bardziej się oddalamy, tym mniej widzimy, wtedy zaczynamy widzieć coraz bardziej „inaczej”.

Co więc oznacza wolność? Oznacza z jednej strony jakieś zainteresowanie samym przedmiotem poznania, a dalej, zainteresowanie tymi, którzy go poznają. Można to nazwać ciekawością świata, ale również ukochaniem rzeczywistości. Ukochać, to ulokować serce w przedmiocie.  To właśnie ukochanie rzeczywistości jakby uprzedza nasze poznanie. Prawda jest związana z intelektem, umiłowanie rzeczywistości z wolą. Poznanie oparte na miłości jest spontanicznością woli, co w praktyce oznacza odwagę wychodzenia z siebie. Wtedy inni to nie piekło, wtedy też rzeczywistość to nie poznawcze przekleństwo.

Kiedy się nie ukocha przedmiotu poznawanego, wtedy każde wyjście z siebie jakby naruszało naszą wolność. Muszę – to właśnie towarzyszy wtedy człowiekowi. Muszę poznać Boga, świat, ludzi. Ale jest też inne słowo: „chcę”. Chcę poznawać, bo poznanie zewnętrzne dopełnia głębię poznania samego siebie. Dopiero wtedy, kiedy jestem zdolny ukochać inne, moje „inaczej” zaczyna mieć sens. Bo pomimo iż jest inne, to nie jest to inność, która oddziela, lecz łączy. Inność jest wtedy cennym dopełnieniem a nie przeciwieństwem.

Wolność do poznania czegoś jest więc w jakimś sensie wolnością do porzucania siebie. Jest niezbędnym dystansem, by uczynić prawdę prawdą. Prościej, wtedy nie ja jestem miarą rzeczy, lecz prawda mierzy wartość rzeczy i mnie  pośród rzeczy.

Wolność daje też dystans do pojęciowania. Zgadzam się, że nie wszystko trzeba ponazywać, ale trzeba przynajmniej chcieć nazwać. To właśnie dlatego, kiedy poznajemy człowieka zaczynamy od poznania jego imienia. Bezimienność to brak zainteresowania poznanym. A czy można by żyć tym, co nie interesuje?

Dlatego prawda ma tak wiele imion. Ale ostatecznie dopełnia się w przedmiocie. I moja wiara w prawdę nie polega na tym, że ja wiem, ale że wierzę, iż wiedząc, że prawda jest w przedmiocie, szukam, zbliżam się… poznaję, by choć trochę się do niej przybliżyć. A czasem nawet mam pokusę jakoś ją nazwać wiedząc, że zamykanie prawdy w pojęciu jest nieznośną, ale i niezbędną „ułomnością” ludzkiego umysłu.

Kryptofilozofia i kryptoteologia

Terminy te zagościły na dobre w naszym języku i myśleniu. Można by je oddać jeszcze precyzyjniej innymi określeniami: przemycanie elementów filozofii i teologii w tzw. myślenie współczesne, czy też udawanie, że tych inspiracji wzajemnych w dialogu owych dyscyplin nie ma. Ukrywa się z natury to, czego się człowiek wstydzi, do czego nie chce się przyznać.

Czym jest teologia? Jest nauką zajmującą się naturą Boga i naturą człowieka, która jako do pierwszorzędnego źródła „locus theologicus” odwołuje się do Objawienia. Z kolei filozofia jest szukaniem pierwszych racji i przyczyn istnienia rzeczy, świata i człowieka. Jej podstawowym „miejscem” jest natura odkrywana przez rozum.

Ostatnio pojawia się jednak coraz więcej prac ukazujących niechęć zarówno do „czystej” filozofii, jak i „czystej” teologii. Próbuje się znajdować liczne dopełnienia, np. filozofia sportu, czy teologia polityczna interpretująca sprawy religii, polityki i kultury z punktu widzenia spraw ostatecznych. Jedni uważają, że jest to zdrada zarówno filozofii jak i teologii. Inni upatrują w tym jedyną formę ocalenia tych dyscyplin w świecie niezbyt zajętym rzeczami i racjami ostatecznymi. Ostatecznie więc dobrze się mają owe krypto dyscypliny.

Można postawić pytanie: czy to dobrze czy źle, że one istneją? Dobrze, gdyż wtedy i przekupki mogą spierać się o Trójcę, źle jeśli spierają się nie mając pojęcia kim jest Bóg, nawet rozumiany w pojedynkę. Najgorsze jednak byłoby to, gdyby wprowadzić kryptofilozofię i kryptoteologię jedynie po to, by prawdziwych sporów uniknąć.

Może więc zamiast owej walki „krypt” i „czystych” spróbować ocalić to co w filozofii i teologii najważniejsze: spór i zmaganie z p[P]rawdą, nie zmagając się aż tak bardzo z samymi nazwami. Prawda wyzwala, nawet ze wstydu przed filozofią i teologią.

Verified by ExactMetrics