Zaprawdę, nie znoszę ja tych miłosiernych, których własna litość błogością przejmuje: zbyt mało wstydu mają mi ci ludzie. Jeśli litościwym być muszę, nie chcę się nim zwać, a skoro nim jestem, pragnę nim być z daleka. […] Zaś niedawno te słowa zasłyszałem: „Bóg nie żyje; litość nad człowiekiem przyprawiła Boga o śmierć” (Fryderyk Nietzsche, Tako rzecze Zaratustra).
W najbliższą niedzielę dostaniemy kolejną porcję nauki o Bożym miłosierdziu. Zobaczymy syna, który przetracił wszystko i całkiem nieźle skończył, będziemy oburzać się tym, który zawsze był w domu – dzieci zostające przy rodzicach wiedzą, że są najgorsze! I wreszcie zobaczymy Ojca, który wychodzi do marnotrawnego syna, szuka go a potem każe wszystkim się cieszyć.
Gdzie tu jest jakaś pedagogia, gdzie morał, iż na dobry koniec trzeba sobie zapracować, gdzie logika sprawiedliwości i odpłaty?
Czy taki rzeczywiście nielogiczny jest Bóg czy też źle interpretujemy miłosierdzie? Bo wychodzi na to, że można go chcieć lub nie, skorzystać w dowolnej chwili, w rzeczywistości nie płynie ono z serca, lecz z braku środków, życiowej tragedii, czasem lęku. Błąd polega chyba na tym, że w takim wydaniu czynimy tak naprawdę człowieka miłosiernym, w tym sensie, że Bóg udziela miłosierdzia zawsze, a moment tego „zawsze” dla konkretnego człowieka zależy od niego samego.
Z pomocą w odpowiedzi na te pytania przyszło jak zwykle życie. Kilka dni temu miałem ciekawe spotkanie z misjonarzem z Kamerunu. Opowiadał o tym, jak próbuje przeszczepić tam ideę Bożego miłosierdzia. W czasie rozmowy zapytałem, czy idea miłosierdzia jest tam czymś obcym? Odpowiedział, że nie. Jeśli pokłóci się ojciec z synem, zawsze wychodzi pierwszy ojciec, miłosierdzie okazuje ojciec. W praktyce oznacza to jednak, że ojciec jest autorytetem, który – kiedy wzywa do miłosierdzia – jednocześnie nakazuje je przyjąć. Autorytet ojca nawet na chwilę nie zanika.
Syn marnotrawny, miłosierny Ojciec. Może by warto połączyć te dwie tradycje – biblijną i ludów Afryki. Syn może pobłądzić, Ojciec zawsze wychodzi pierwszy, bo to on daje przymierze a potem warunki na których przymierze można naprawić. Miłosierdzie nie jest słabością Boga, jest tylko Jego nowym wyjściem, z tą samą siłą autorytetu i miłości.
Miłosierdzie nie jest śmiercią sprawiedliwości. W przeciwnym razie Nietzsche miałby pełną rację.
