Habemus papam. Zanim zaczniemy stawiać pytania o kierunek nowego pontyfikatu warto skupić się na pierwszej decyzji nowego papieża, wyrażonej w imieniu, które wybrał dla swojej posługi. Habemus papam – to nie tylko radość z obsadzenia wakującej Stolicy Piotrowej, ale przede wszystkim rozpoczęcie nowego etapu kierowania Kościołem w świecie stającym wobec ciągle nowych wyzwań. Nowy papież i nowe wyzwania – na zdefiniowanie tego zestawienia przyjdzie jeszcze czas. Dzisiaj skupmy się na imieniu, które wybrał i na powrocie do poprzednika sprzed ponad stu lat.
Kim był Leon XIII i jakie główne linie jego pontyfikatu naznaczyły Kościół II połowy XIX i początku XX wieku? Encykliką, która zdefiniowała pontyfikat Leona XIII był dokument „Rerum novarum” z 1891 roku. Tak bardzo zapisał się w historii Kościoła, otwierając wielkie kwestie społeczne, że kolejni papieże – z Janem Pawłem II na czele – odwoływali się do tego dokumentu. To właśnie jedna z encyklik społecznych Jana Pawła II „Centesimus annus”, została ogłoszona w setną rocznicę „Rerum novarum”. Leon XIII podejmując kwestię społeczną, tak bardzo pozostawioną przez dziesięciolecia na marginesie wielkich spraw świata, podkreślał godność pracy i godność robotnika. Dał podwaliny pod chrześcijańskie rozumienie własności prywatnej, wyraził poparcie dla związków zawodowych, których celem była obrona praw pracowniczych. Walczył z -izmami swoich czasów (socjalizmem i liberalizmem gospodarczym).
Główne wątki pontyfikatu Leona XIII. Oprócz kwestii społecznej miał świadomość potrzeby łączenia rozumu i wiary, szczególnie roli filozofii w kształtowaniu myśli chrześcijańskiej. To właśnie jemu zawdzięczamy „powrót do Tomasza”, zachętę do odkrycia na nowo wielkiej spuścizny tomizmu, jako filozofii na wskroś realistycznej, będącej przeciwwagą dla nowych niebezpiecznych nurtów.
Był zwolennikiem nowoczesnego państwa i dialogu ze światem, ale na warunkach partnerskich i nie za cenę kompromisu doktrynalnego. Pragnął osadzić wiarę chrześcijańską na mocnej filozofii, ale przede wszystkim na Piśmie Świętym. To z jego inicjatywy powstała encyklika zachęcająca do pogłębionego studiów tekstów świętych. Uważał za konieczne osadzenie studiów biblijnych w Tradycji oraz spuściźnie Ojców Kościoła. Bronił także sakramentalności i nierozerwalności małżeństwa. Odnowił kult Najświętszego Serca Pana Jezusa, zawierzając Bogu w tym właśnie znaku cały świat.
Kościoły lokalne. To tylko niektóre z istotnych tematów bardzo płodnego w encykliki pontyfikatu. Wiele z dokumentów kierował do konkretnych Kościołów lokalnych, w tym do polskich biskupów. Które z wątków jako pierwsze podejmie nowy papież? Zapewne jego nauczanie będzie nacechowane z jednej strony otwartością na świat, z drugiej zaś bezkompromisowością doktryny. Będzie niewątpliwie (jako duchowy syn św. Augustyna) zwolennikiem różnorodności w jedności, ale nie jedności jako owocu kompromisu, lecz jedności płynącej od Chrystusa, który zbiera w jedno bogactwo i różnorodność Kościoła.
„Habemus papam”. Mamy papieża, który zdecydował się na nowo wrócić do kwestii otwartych przez Leona XIII. Niewątpliwie będzie więc kładł silny nacisk na duchowość i moralność chrześcijańską, Pismo Święte i modlitwę, niezastąpioną rolę małżeństwa chrześcijańskiego oraz kwestie społeczne. A to wszystko w kluczu pierwszych słów nowego pontyfikatu: „Pokój niech będzie z wami wszystkimi”!
