Czy tradycja rodzi wiarę? Czytania na IV Niedzielę Adwentu (ostatnią przed Bożym Narodzeniem) dobrze rezonują z naszym czekaniem na święta. Są to bowiem niewątpliwie święta tradycji religijnej, rodzinnej, praktycznie nie ma wymiaru w którym nie zostawiają one swojego śladu. Nawet partie lewicowe walczą o Wigilię jako dzień wolny (dodajmy Wigilię Bożego Narodzenia). Czy więc jest aż tak dobrze czy aż tak źle? Kiedy buntowano się przeciwko niektórym elementom tradycji religijnej, był to chociaż spór o wiarę. Dzisiaj miejscem, które najwcześniej rozpoczyna przygotowanie do świąt jest supermarket. Tradycja wygrała z wiarą, tylko że bez wiary jest pusta. Tradycja bowiem sama z siebie nie rodzi wiary.
Betlejem pomiędzy świetnością a teraźniejszością. Dobrym przykładem jest Betlejem, miasto znane chyba każdemu człowiekowi. W nim najlepiej wyraża się związek wiary i tradycji, dawnej świetności i ledwo broniącej się teraźniejszości. Betlejem tradycji to miasto grobu Racheli, matki dwóch pokoleń biblijnych. To miejsce, gdzie Dawid został namaszczony na króla, to jednocześnie miasto wielkiej symboliki – 777 metrów nad poziomem morza jest w tradycji liczb zapowiedzią zmartwychwstania. I Betlejem dzisiaj – spadek chrześcijan do 12%, wzrost bezrobocia do 25%, mur separacyjny ograniczający kontakty i handel. Miasto dawnej świetności i tradycji, miasto królewskie, na które patrząc świetności się nie dostrzega.
Czy chrześcijaństwo podzieli los Betlejem? A może jednak problem jest inny, może nie tyle jest to problem chrześcijaństwa, co problem człowieka? Co więc charakteryzuje człowieka, który nie szuka wiary? Najpierw kryzys sensu. Pytanie o sens rodzi pytanie o wiarę, brak wiary usprawiedliwia brak pytania o sens. Człowiek żyje, liczy się jakość życia, chociaż do końca nie wiemy o co w niej chodzi. Może o to, by w miarę możliwości nie chorować i umrzeć w ogrzewanym/klimatyzowanym mieszkaniu w zależności od pory roku. Kolejny problem to brak formacji intelektualnej. Nikomu nie zależy na tym, żeby człowiek był mądry i myślał. System edukacji stworzony tak, by nie produkował elit. Miejscem przechowywania elit jest jeszcze kilka dobrych uniwersytetów na świecie. Religia ma sobie też wiele do zarzucenia – masowa produkcja literatury religijnej na poziomie harlequinów (to określenie zawdzięczam jednej ze znajomych, której przemyślenia bardzo cenię). Dalej – brak relacji. Coraz mniej przestrzeni do dialogu świata z religią, z wiarą. Nauka religii stała się z miejsca spotkania – miejscem przetrwania. Kryzys tradycji – coraz więcej elementów magicznych, ale nie wskazujących na więcej, lecz na naturę. Kadzidło kojarzy się już tylko z zapachem, świeca z nastrojem, szaty liturgiczne z grupami rekonstrukcyjnymi, unoszony opłatek z białą magią.
Inspiracje Salvadora Dali. W takich momentach przychodzi mi na myśl obraz artysty, który mnie prowokuje – Salvador Dali. Mam na myśli jego obraz „La Gare de Perpignan”, obraz pochodzi z 1965 roku. Przywołuję go dlatego, że do jego interpretacji nie wystarczy przepędzić człowieka przez muzeum, bez minimum artystycznej formacji niewiele zrozumie. Obraz jest przestrzenny – ponad 4 metry, a w Internecie można kupić reprodukcję nad łóżko. To pokazuje, że nie każdy obraz da się pomniejszyć, żeby go zrozumieć. Gdyby poprosić człowieka, który ma reprodukcję tego obrazu nad łóżkiem, miałby problem z dostrzeżeniem szczegółów. Miałem znajomych, u których wisiał ten obraz wiele lat i nie dostrzegli na nim Chrystusa Ukrzyżowanego. Żeby dostrzec szczegóły obrazu trzeba wtopić wzrok, oswoić się ze światłem, nabrać dystansu do przestrzeni.
Mentoring religijny. Tak właśnie jest z wiarą. Wiara w komórce, forach graniczących z obłędem, miałkiej literaturze religijnej. Czego więc potrzebujemy? Religijnego mentoringu. Tak bardzo kultura wypłukała tradycję, a tradycja wiarę, że bez indywidualnego mentoringu trudno będzie na nowo zrozumieć, by powrócić.
