Cierpienie… ma sens?!

Nie znam człowieka, który jest nieczuły na ból, nie myśli o chorobie, nie próbuje uniknąć tego, co jest ponad jego siły. W tym lęku przed, chyba zbyt mocno utożsamiamy ból z cierpieniem. Chcę jednak napisać o innej warstwie cierpienia – też boli, ale nie chodzi o ból fizyczny, pooperacyjny, o udawaną odwagę stawiania czoła nowotworom, o sztuczny heroizm. Chodzi o cierpienie prawdziwe i o pytanie, czy ono ma sens?

Pierwsze niezrozumienie cierpienia pojawia się w niektórych pseudochrześcijańskich dążeniach. W drodze do celu wyprzedzić, przerosnąć, a nawet zagłuszyć to, co słabe, zapominając przy tym, że wszystkie użyte słowa w Piśmie świętym odnoszą się do życia chwastu. Tak można zachwaścić teologię cierpienia – sprowadzając je do bólu albo do naiwnego heroizmu, którego skrajną formą byłaby banalizacja cierpienia.

Czy jest taki moment, w którym człowiek może powiedzieć, że zaczyna rozumieć potrzebę i sens cierpienia? Może jest nim etap, na którym zaczyna prosić, by cierpienie go nie dotknęło, gdyż wie, że nie da się nim podzielić, jest niekomunikowalne i stawia pytania, na które nie ma łatwych odpowiedzi.

Skąd wiemy, że cierpienie przemienia? Bo człowiek przestaje robić to, co lubi z natury. Nie chce już być pierwszym w cierpieniu, nie chce pragnąć największego cierpienia, nie prosi też o najdłuższe.

Prawdziwego cierpienia człowiek nie szuka, to ono znajduje człowieka. Znajduje wtedy, gdy chce on zachować życie po swojemu. Cierpienie zaczyna zrzucać człowieka z piedestału pychy, bo chce, by człowiek zrozumiał, że cierpi, by nie stracić swojego życia do końca. Cierpienie znajduje człowieka również wtedy, gdy zbyt długo bawi się wolą Bożą. Nie rozumie siebie, ale próbuje pokazać, że rozumie Boga. Owo „Bóg tak chce”, najbardziej głupie i pyszne zdanie, jakie może wypowiedzieć człowiek.

Cierpienie zmusza też człowieka do postawienia pytania bez odpowiedzi: Dlaczego ja? Cierpię, więc jestem. To trochę jak „myślę, więc jestem”. Dlaczego więc w ogóle człowiek musi cierpieć? Bo kłamie sobą, wobec siebie. Cierpienie jest ostatnią szansą ratowania prawdy w życiu. Jest jak myślenie – kiedy przestaję myśleć, przestaję być.

Nie jest to więc opowieść o bohaterskim znoszeniu bólu, ale o pokazaniu, że cierpienie ma drugie oblicze, które przetrwało jeszcze w języku: „Nie cierpię czegoś, kogoś”. Nie cierpię, to znaczy nie znoszę, nie akceptuję, nie kocham. Czy w takim kontekście warto nie cierpieć?

Pozostał też zdrowy rozsądek, który czasem każe zauważyć różnicę pomiędzy bólem a cierpieniem. Robi wszystko, by nie zabrakło środków przeciwbólowych, jednocześnie czuwając, by ktoś nie chciał uśmierzyć cierpienia niezbędnego, ratującego życie.

Autor

Jarosław Andrzej Sobkowiak

cognitive science, anthropology of communication, media ethics, media and artificial intelligence, UKSW Knowledge Base - team leader // kognitywistyka, antropologia komunikacji, etyka mediów, media a sztuczna inteligencja, Baza Wiedzy UKSW - przewodniczący zespołu https://bazawiedzy.uksw.edu.pl