Kategoria: temat tygodnia

Słuchacze oszukujący samych siebie

Jak łatwo uchylić przykazania Boże, a trzymać się ludzkiej tradycji. Może dlatego, że człowiek ma potrzebę bezpieczeństwa i przynależności, a na pozór większe bezpieczeństwo i bliskość zapewnia mu drugi człowiek. Bardzo łatwo przestać słuchać Boga, bo jest jeden, a zacząć słuchać ludzi, bo jest ich wielu.

Solidarność w prawdzie i w kłamstwie, solidarność w dobru i w złu. Nie muszę nikogo przekonywać, jaki rodzaj solidarności jest bardziej powszechny. Właśnie dlatego kryterium prawdy i dobra staje się demokratyczna większość, bo z nią bezpieczniej i raźniej. Problem tylko w tym, że człowiek staje się nieczysty. Nieczysty w intencjach, nieczysty w sercu. Może właśnie dlatego tyle rytów zewnętrznego oczyszczenia, tyle praktyk zmywania winy z siebie. Tylko, że nieczystość nie jest na zewnątrz człowieka, ale w sercu.

Oczyszczanie praktykami zewnętrznymi rodzi też zewnętrzną i płytką pobożność. Najpierw pobożność małoduszną. Praktyki bliższe niż Bóg, to co na zewnątrz ważniejsze niż w sercu. Drugą płytką formą jest pobożność magiczna. Daję Bogu coś, nie dlatego, że wcześniej otrzymałem. Daję mało ze swego, by móc prosić o więcej. Ostatnią formą płytkiej pobożności jest duchowy narcyzm. Coś co daje zewnętrzne zadowolenie, co daje przeżycie „niedzieli dobrego samopoczucia”.

Prawdziwa wiara jest odwagą słuchania serca. Jeden z moich profesorów powiedział kiedyś: „Jeśli pisząc o Bogu, zastanawiasz się co pomyślą wpływowi ludzie, przestań pisać”. Ile jest dzisiaj tematów drażliwych i tym samym wyjątkowo ważnych. W ilu zamilkł Kościół. Nie dlatego, że boi się Boga, ale dlatego, że boi się ludzi… wpływowych.

Słowo Boże trzeba rozważać w kontekście. Dzisiaj chcę przywołać dwa. Jeden to opis sądu, na którym kryterium jest miłosierdzie. Drugi to przypowieść o talentach. Bóg przychodzi w potrzebujących, nie po to, żebym dał ze swego. Przychodzi jakby nie miał, wcześniej obdarowując talentem. Daje dom i ziemię (talent), żeby zobaczyć co zrobię z bezdomnym (miłosierdzie). Daje mi zdrowie (talent), żeby zobaczyć mój stosunek do chorych (miłosierdzie). To jest właśnie najlepsza szkoła pomnażania talentów.

Dobrze zafundować sobie taki właśnie rachunek sumienia, bo rozliczenie z miłosierdzia jest ostatecznie rozliczeniem z talentów. A w życiu wiary kontekst duchowy jest o wiele bardziej istotny niż kontekst zwyczaju, polityczny czy reakcji ludzi wpływowych. Warto o tym pamiętać, by nie oszukiwać samego siebie.

Ważne kwestie domagają się rozstrzygnięcia

Rozstrzygnijcie, komu chcecie służyć. Takim zdaniem Pismo Święte wita nas w dzisiejszą niedzielę. Samo słowo „służba” budzi w nas pewne negatywne emocje. Służyć, to dać się wykorzystać, czasem poniżyć, poddać się czyjejś woli, nie być sobą. A przecież w taki właśnie sposób pierwotnie była określana wiara. Służyć, czyli wierzyć, że gdzie indziej nie będzie mi lepiej. A wierzyć służąc, to doświadczyć, że jest mi w tym dobrze. Rodzi się jednak pytanie: w tym, czyli w czym? W moich odczuciach, doświadczeniu, pragnieniach czy w relacji, w której nie zawsze jest dobrze, czyli miło? Można pytać dalej: wierzę w Boga, ale stworzyciela czy zbawiciela? Boga obiektywnego porządku czy osobistych relacji? A jeśli zbawiciela to od czego? Od grzechów w ogóle czy od grzechów młodości? I konsekwentnie, kiedy już nie popełniam grzechów sprzed lat, to czy oznacza to, że się nawróciłem, czy też, że się zestarzałem i grzeszę stosownie do wieku i zdrowia?

Wiele jest takich i im podobnych pytań, chociaż można je sprowadzić do jednego: czy w moim służeniu i wierze jestem kimś otwartym czy narcyzem? Kiedy zmieniam przedmiot mojej służby (przepraszam, jeśli odnoszę to również do osoby), czy zmieniam dlatego, że ktoś nie chce relacji, czy dlatego, że to ja w niej już nie czuję się dobrze.

W tradycji wiary Bóg jest często porównywany do wiatru. Nie można łatwo wskazać skąd wieje i dokąd ostatecznie zmierza. Można jednak cieszyć się jego powiewem, mocą, ochłodą. Podobnie z drugim człowiekiem i z Bogiem – nie można tak po prostu zamknąć ani Boga, ani człowieka w schemat. Można jednak cieszyć się ich obecnością, wsparciem, bliskością.

Ważne kwestie trzeba rozstrzygnąć, a jedną z nich jest pytanie komu chce się służyć: narcystycznie sobie, drugiej osobie skadrowanej oczekiwaniami czy komuś kto jest sam w sobie ważny, chociaż do końca nieodgadniony i nieuchwytny? Każdy z tych wyborów ma swoje życiowe konsekwencje. I dlatego tę kwestię trzeba w życiu rozstrzygnąć możliwie szybko.

Mój język i mój chleb

Na seminarium naukowym często rozpoczynam rozmowę ze studentami od pytania, jakie znają języki. Najczęściej znają jeden, czasem nawet dwa – w stopniu naprawdę zaawansowanym. Kiedy pytam ich, dlaczego się ich nauczyli, wielu odpowiada, że ze względu na pracę w jakiejś zagranicznej korporacji. Dla chleba. Wtedy zadaję im pytanie, po co uczyli się języka polskiego? I wtedy spotykam się ze zdziwieniem – jak to po co? Urodziłem się w Polsce. To wszystko prawda, zastanawiające jest jednak to, że w trakcie studiów łatwiej im zaliczyć lektorat języka obcego niż test z języka polskiego. Bo tamtych języków uczą się z bardzo konkretnych powodów. Natomiast stracili motyw do pogłębiania języka ojczystego: narzeczony z Hiszpanii, praca w firmie angielskiej. Prawie nie mają okazji, by mówić po polsku.

A język wiary? Czy ten język przydaje się dla chleba, w interesach…? Język wiary jest jak język ojczysty. Niby najprostsza motywacja – przecież tu się urodziłem, jestem ochrzczony. Tylko, że w życiu zajmuję się czymś innym.

Jezus w dzisiejszej Ewangelii daje siebie na pokarm. Ale czy ja potrzebuję takiego pokarmu? Pamiętam, jak kiedyś jedna osoba przyszła zamówić mszę św. w intencji wnuczki. W rozmowie wyszło, że wnuczka jest niewierząca. Zaproponowałem, by pomodlić się o wiarę dla niej. Na to moja rozmówczyni odpowiedziała ze zdziwieniem: wnuczka potrzebuje teraz zdać egzaminy i dostać się na studia. Jak często przychodzimy na Eucharystię z zupełnie innych powodów niż wiara, jak ludzie, którzy chodzili za Jezusem z jakichś ludzkich powodów. A kiedy chciał dać siebie, odeszli.

Wiemy, ile kosztuje chleb codzienny. Wiemy, ile nas kosztuje chleb codzienny: ile wyrzeczeń, poświęceń. A chleb eucharystyczny? Może zbyt łatwo się nim karmimy i dlatego nie potrafimy go docenić. Tylko, że bez Eucharystii wyrazimy swoje życie w bardzo ograniczony sposób, wyłącznie w odniesieniu do pracy zawodowej, pieniędzy, majątku. Bez języka wiary nie wypowiemy najważniejszego.

Kiedyś jeden francuski pisarz podzielił się ze mną bardzo ciekawym spostrzeżeniem. Zapytał mnie, czym najbardziej różnią się ludzie? Kiedy wyliczyłem już wszystkie powody różnic, jakie przychodziły mi do głowy, on powiedział – ludzie różnią się najbardziej tym, że w dzieciństwie czytali różne bajki i pozornie wydaje im się to bez znaczenia, a te bajki zadecydowały o wszystkim czym są. Może warto sobie uświadomić, co ukształtowało moje życie, jaki język, jaki świat wartości.

Bo ludzie naprawdę różnią się tym, jakie bajki czytali w dzieciństwie.