Niedziela Dobrego Pasterza

Czwarta niedziela w okresie Wielkanocy tradycyjnie zwana jest niedzielą Dobrego Pasterza. Chodzi oczywiście w pierwszej kolejności o przywołanie Jezusa jako Pasterza. Przeżywamy jednak tę tajemnicę we wspólnocie Kościoła, która jest wspólnotą hierarchicznie uporządkowaną, którą kierują biskupi, wpisujący się w sukcesję apostolską, a więc w nieprzerwaną kontynuację misji Chrystusa, pierwotnie przekazaną apostołom, a odzwierciedloną w posłudze biskupa. Warto więc przywołać zasadnicze rysy i cechy pasterza na nasze czasy, z jednej strony niezmienne, z drugiej umiejące funkcjonować w nowych znakach czasu. By nie ulec emocjom współczesności, sięgnę do spuścizny teologicznej kardynała J. Ratzingera sprzed ponad trzydziestu lat. Pozwala to zdystansować się do „odbioru chwili”, a jednocześnie przypomnieć to, co w posłudze pasterskiej biskupów jest szczególnie istotne.

Swoje refleksje opieram na rozważaniach kardynała J. Ratzingera, zamieszczonych w XII tomie Opera Omnia, zatytułowanym: „Głosiciele Słowa i słudzy Waszej radości. Teologia i duchowość sakramentu święceń” (Wydawnictwo KUL, Lublin 2012).

Szukając w Piśmie Świętym wskazań, jaki powinien być biskup, dochodzimy do wniosku, że Słowo Boże nie daje teorii czy recept na posługiwanie w Kościele. Pismo Święte przemawia raczej obrazami, zaś szczególnie uprzywilejowanym jest obraz biskupa jako pasterza. Kim jest pasterz w Biblii? Jego cechą charakterystyczną jest to, że idzie przed stadem. Ma to swoje bardzo praktyczne konsekwencje. Idzie przed stadem, to znaczy, że pokazuje drogę, którą sam podąża. Podąża zaś drogą, którą zna i na której potrafi zauważyć i rozróżniać czyhające niebezpieczeństwa. Potrafi zauważyć ścieżki możliwe i niemożliwe do przebycia. Wie on jednocześnie, gdzie można ze stadem odpocząć, by nabrać sił i jednocześnie znaleźć pożywienie. Te dwa elementy, odpoczynku o pokarmu, są szczególnie istotne w dzisiejszym zabieganym świecie. Ale pasterz, to również ten, komu można zawierzyć. Zawierzyć, to znaczy powierzyć swoje życie i bezpieczeństwo. Nie chodzi o biologię i bezpieczeństwo w wymiarze życia codziennego, ale przede wszystkim o życie i bezpieczeństwo w wymiarze duchowym. Pasterz zna jednak „znaki czasu” i umie je właściwie odczytywać. Jak pasterz potrafi ocenić stan pogody, by uchronić stado przed niebezpieczeństwem, tak kierujący wspólnotą Kościoła musi umieć rozpoznawać znaki czasu, charakteryzujące się odniesieniem do współczesnych prądów i okoliczności. Pasterz musi znać swoje owce. To poznanie jest ważne, gdyż pasterz, to również ten, który ma prawo wymagać. Wymagania dostosowuje jednak do osobistej kondycji i możliwości powierzonej sobie owczarni. Wymaga, przede wszystkim mając na celu chronienie życia. Chroni stado, bo wie, że owce nie są dla niego, lecz on dla nich. Musi być także odważny. Oznacza to, że nie zawsze wybiera drogi łatwe i za wszelką cenę unika niebezpieczeństw. Raczej, jeśli trzeba, podejmuje ryzyko rozwiązań trudnych, które wymagają odwagi i zaangażowania. Pasterz jest też w pewnym sensie prorokiem, biblijnym „widzącym”. Ale widzącym czyni go wiara, bo tylko oczami Boga można dobrze widzieć.

Ważna jest także wiara pasterza. Tylko dzięki wierze może być wiarygodny. Jeśli zaś ma być świadkiem wiarygodnym, musi być świadkiem osobistej wiary. Jak pisze Ratzinger, pasterz „nie może być czymś w rodzaju głośnika nieosobowych teorii czy poglądów pewnych grup”. I po chwili dodaje: „Nie ma nic bardziej odrażającego od mówienia wytartymi frazesami”. Zadaniem pasterza jest również ukazywanie, że wspólnota żyjącego wiarą Kościoła to coś więcej niż „Kościół urzędowy”. Pasterz „nie należy do żadnego innego „Kościoła” niż wierni, z którymi wierzy i dla których służy”. Nie ma innego Kościoła pasterzy, urzędu, nie ma własnego Kościoła. Dlatego „wiara nie może pozostać u niego teorią przechowywaną w jednej z szuflad jego intelektu”.

Wiara jest dopełniona pasterską mądrością, ta zaś nie jest jakąś formą sprytu, lecz ukierunkowaniem naprawdę. Zdaniem Ratzingera, mądrość pasterza muszą cechować trzy elementy: umiejętność postrzegania, realizm i rzeczowość.

Mądrość wymaga odwagi. Oznacza także rozpoznanie własnych granic. Ostatecznie więc mądrość to pokora. Pokora nie oznacza jednak tchórzliwej wygody. Zauważa to również Kardynał, gdy pisze, że „aparaty administracji mają skłonność do unikania za wszelką cenę konfliktów”. Pisze dalej, że „gdyby Jezus kierował się tą metodą, na pewno nie umarłby na krzyżu, nie zbawiłby świata, ponieważ uległby ogólnemu ludzkiemu wzorcowi ocalenia wyłącznie samego siebie”. Wiara ostatecznie jest zawsze męstwem, poprzez które ręczy się za prawdę i dla niej naraża na sprzeciw.

Jedno zdanie pragnę szczególnie przywołać w kontekście obecnych znaków czasu. Kardynał pisze: „Obawa przed „polaryzacją” może być dla pasterza co najwyżej relatywnym kryterium. Gdyby była decydująca, jedność w wierze zostałaby zastąpiona balansowaniem pozycjami, które ostatecznie nie miałoby żadnej treści, i skończyłoby się na prawie silniejszego”.

Ważne jest również ukazanie związku pomiędzy łagodnością i męstwem. I znowu cytat: „Łagodność stanie się przekonująca, jeżeli nie będzie słabością, lecz dobrocią płynącą z siły wiary”.

Trudne są te wyzwania, ale jak czytamy w dzisiejszej Ewangelii, pasterz zna owce i owce go znają, potrafią także rozpoznać jego głos. I nawet jeśli te wymogi przekraczają możliwości ludzkie, to za pasterza modli się Kościół. Ważne tylko, by mówić jednym głosem wiary, która jest nacechowana mądrością płynącą z odczytywania prawdy. Prawda zaś właściwie odczytana ma moc zobowiązującą, do której potrzebne jest pokorne męstwo.

Może teraz łatwiej dostrzec słabe i mocne strony współczesnych pasterzy. Dostrzeżenie ich w wierze nie przeradza się w wyrzut, lecz w przedmiot gorliwej modlitwy… za pasterzy.

Czy umiem tak kochać, by zrozumieć?

Życie po Wielkanocy nie jest wcale prostsze niż wcześniej. Wraca jak refren zdanie: „A myśmy się spodziewali”. Nawet, kiedy próbujemy wierzyć, gdzieś w nas odzywa się pragnienie czegoś swojego, zachowania kawałka własnej ziemi, własnego stada, własnych planów i pragnień. Życie po Wielkanocy nie jest wcale prostsze i powraca pokusa powrotu do własnych spraw. „Idę łowić ryby”. To właśnie przyszło na myśl Piotrowi. Skoro sprawy poukładały się inaczej niż to sobie wymyślił, wraca do tego, co znał. Tylko, że powrót – po uprzednim poznaniu Jezusa – też już nie cieszy jak dawniej. Trzeba zapomnieć.

I nagle pojawia się Jezus i odżywa wszystko – gesty przy wspólnym posiłku, słowa i posłanie. Nie do połowu ryb masz wracać! Nie po to były te trzy lata. Nie po to w naszym życiu wiara, sakramenty, doświadczenie Kościoła, by żyć, jakby Boga nie było.

Po takim życiowym zawahaniu trzeba jednak przejść egzamin z wierności i rozumienia. Pierwsze pytanie: Czy miłujesz Mnie bardziej, aniżeli ci? Kim są ci, o których pyta Jezus? Tomasz, w czasie Ostatniej Wieczerzy gotowy umrzeć, a potem najbardziej nieufny wobec faktu zmartwychwstania. Natanael, przyprowadzony przez Filipa i pełen zachwytu dla wiedzy Jezusa o nim. Synowie Zebedeusza, którzy myśleli o dobrych miejscach przy Jezusie – po prawej i lewej stronie. To są owi „ci”. A Piotr? Też gotowy umrzeć, a potem zaprzeć się tego samego Jezusa. Trzeba więc zapytać, czy teraz miłuje jak „ci”, czy jednak bardziej? Drugie pytanie dotyczy tego, czy potrafi zrezygnować ze swoich planów i paść nie swoje stado? I wreszcie odwrócona perspektywa – czy miłujesz Mnie na tyle, by móc kochać nie swoje i również za nie oddać życie? „Czy kochasz” oznacza jednocześnie „czy rozumiesz”. Bo bez ukochania nie zrozumiesz, a bez zrozumienia nie ukochasz.

O co więc pyta Jezus Piotra? Czy kochasz (rozumiesz), że daję ci owce, które nie będą Twoje? Czy będziesz Mnie kochał (rozumiał), kiedy nic nie będzie należało do Ciebie? Czy będziesz kochał (rozumiał) stado ze względu na Mnie?

Ale Jezus pyta również każdego z nas. I musimy zrozumieć trzy pokusy, które nas nie opuszczą po Zmartwychwstaniu. Jak łatwo wrócić do układania sobie życia bez Boga. Jak trudno ukochać (rozumieć) nie swoje plany. Jak trudno kochać (rozumieć) tych, których kocha Bóg, a ja ich nie rozumiem.

Ostatecznie pytanie dotyczy więc tego, czy umiem kochać, by zrozumieć?

Verified by ExactMetrics