Terminy te zagościły na dobre w naszym języku i myśleniu. Można by je oddać jeszcze precyzyjniej innymi określeniami: przemycanie elementów filozofii i teologii w tzw. myślenie współczesne, czy też udawanie, że tych inspiracji wzajemnych w dialogu owych dyscyplin nie ma. Ukrywa się z natury to, czego się człowiek wstydzi, do czego nie chce się przyznać.
Czym jest teologia? Jest nauką zajmującą się naturą Boga i naturą człowieka, która jako do pierwszorzędnego źródła „locus theologicus” odwołuje się do Objawienia. Z kolei filozofia jest szukaniem pierwszych racji i przyczyn istnienia rzeczy, świata i człowieka. Jej podstawowym „miejscem” jest natura odkrywana przez rozum.
Ostatnio pojawia się jednak coraz więcej prac ukazujących niechęć zarówno do „czystej” filozofii, jak i „czystej” teologii. Próbuje się znajdować liczne dopełnienia, np. filozofia sportu, czy teologia polityczna interpretująca sprawy religii, polityki i kultury z punktu widzenia spraw ostatecznych. Jedni uważają, że jest to zdrada zarówno filozofii jak i teologii. Inni upatrują w tym jedyną formę ocalenia tych dyscyplin w świecie niezbyt zajętym rzeczami i racjami ostatecznymi. Ostatecznie więc dobrze się mają owe krypto dyscypliny.
Można postawić pytanie: czy to dobrze czy źle, że one istneją? Dobrze, gdyż wtedy i przekupki mogą spierać się o Trójcę, źle jeśli spierają się nie mając pojęcia kim jest Bóg, nawet rozumiany w pojedynkę. Najgorsze jednak byłoby to, gdyby wprowadzić kryptofilozofię i kryptoteologię jedynie po to, by prawdziwych sporów uniknąć.
Może więc zamiast owej walki „krypt” i „czystych” spróbować ocalić to co w filozofii i teologii najważniejsze: spór i zmaganie z p[P]rawdą, nie zmagając się aż tak bardzo z samymi nazwami. Prawda wyzwala, nawet ze wstydu przed filozofią i teologią.
Być może powodami takiego stanu rzeczy jest to, że w dużej liczbie przypadków zarówno teologią jak i filozofią jako dyscyplinami naukowymi, a nie rozkosznym gaworzeniem, zajmują się osoby nie mające najmniejszej nawet wiedzy na ich temat. Bądź też powodem jest fakt, że trudno połączyć deklaratywne z przeżywanym. Wtedy drogi są dwie-albo faktycznie to połączyć, albo z czegoś zrezygnować. Jak mniemam innych sposobów nie ma.
Ponadto nie do końca rozumiana jest chyba też ta słuszna autonomia rzeczy ziemskich. Niezrozumienie owo prowadzi do sytuacji, w której chce się posługiwać argumentami teologicznymi tam gdzie są zupełnie niepotrzebne a pomija się je tam gdzie są niezbędne.